ملیت :  ایرانی   -  قرن : 13 منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
سال تولد: 1243 ق. فوت: 1298 ق. مناصب: كنسولگرى ایران در بمبئى، كنسولگرى ایران در قفقاز، وزیر مختارى اسلامبول، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه، وزیر وظائف و اوقاف و عدلیه بغداد، وزیر جنگ، وزیر امور خارجه، حاكم قزوین، والى‏گرى خراسان، فرماندهى كل سپاه ایران، نیابت تولیت آستان قدس رضوى میرزا حسین‏خان سپهسالار قزوینى فرزند میرزا نبى‏خان امیر دیوان قزوینى در سال 1243 ق متولد و به سال 1298 ق وفات یافت. وى خدمات دولتى خود را از زمان امیركبیر آغاز نمود، و در آغاز خدمت نماینده بازرگانى و سپس كنسول ایران در بمبئى و بعد به مقام سركنسول ایران در تفلیس و سمت وزیرمختارى ایران در دربار عثمانى برگزیده شده، و لقب مشیرالدوله گرفت. در سال 1288 ق به مقام صدارت رسید و قحطى معروف سال 1288 ق در آغاز صدارت وى روى داد. امتیاز استفاده از منابع طبیعى و زیرزمینى كشور و ایجاد راه‏آهن و تأسیس بانك از سوى وى به ژولیوس رویتر انگلیسى داده شد. پس از چندى ناصرالدین شاه وزارت خارجه و سپس وزارت جنگ را به وى تفوض نمود و لقب سپهسالار اعظم و فرماندهى كل سپاه ایران نیز به وى واگذار گردید. در پایان كار سیاسى وى بر اثر شكایتها وادار به استعفا و از مقام صدارت عظمى كناره گرفت. (بخش 1) (میرزا) حسین خان قزوینى مشیرالدوله سپهسالار اعظم ابن (میرزا) نبى‏خان قزوینى امیر دیوان، از رجال نیكنام و اصلاح‏طلب عهد قاجاریه (ف. مشهد 1298 ه.ق.). وى سفیر كبیر ایران در عثمانى بود و بعد به وزارت عدلیه و وزارت جنگ رسید و در شعبان 1288 ه.ق. به صدارت انتخاب گردید. سپهسالار به فكر تعقیب اقدامات امیر كبیر افتاد، و امتیار ساختن خط آهن رشت به تهران و تهران تا خلیخ‏فارس را به مدت 70 سال به مردى انگلیسى موسوم به بارون رویتر واگذاشت (1289). به موجب این امتیاز حق استخراج عموم معادن (به استثناى طلا و نقره و احجار كریمه) و استفاده از جنگل و اجازه تأسیس بانك و پست و تلگراف به صاحب امتیار داده شده بود. سپهسالار براى آشنا كردن ناصرالدین شاه به ترقیات غربیان او را در سال 1290 به اروپا برد. قرارداد مذكور براى طرفین اشكالاتى ایجاد كرد و صاحب امتیاز نتوانست در موعد مقرر شروع به كار كند و دولت ایران ودیعه او را ضبط كرد. مخالفت روحانیان و درباریان با سپسالار به اندازه‏اى بود كه شاه پس از مراجعت از فرنگستان مستوفى‏الممالك را به جاى او به صدارت برگزید. نخستین روزنامه ایران به دو زبان فارسى و فرانسه به سعى او منتشر و بعد توقیف گردید. وى در سال 1297 به حكومت قزوین و بعد به پیشكارى آذربایجان و سپس به سفارت فوق‏العاده به روسیه و بعد به حكومت خراسان و سیستان و تولیت آستانه رضوى منصوب گردید و در سن 57 سالگى وفات یافت. مدرسه بزرگ و مجلل مشهور به «مدرسه سپهسالار جدید» و عمارت بهارستان از بناهاى اوست.
فعالیت ها : : مشاهیر / سیاست